Maqedonia e Veriut është një shtet multietnik në Ballkan, ku shqiptarët dhe komunitetet e tjera jomaqedonase përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të popullsisë. Megjithatë, gjatë dekadave të fundit, ka pasur akuza të shumta për diskriminim sistematik ndaj shqiptarëve dhe komuniteteve të tjera, një fenomen që disa e kanë krahasuar me një lloj “apartheid-i të butë”. format e këtij diskriminimi në fushat kryesore si politika, ekonomia, arsimi dhe gjuha.
– Diskriminimi Politik
Megjithëse Marrëveshja e Ohrit e vitit 2001 synonte të zgjidhte tensionet etnike dhe të garantonte përfaqësim të drejtë për shqiptarët, shumë vëzhgues argumentojnë se praktikat diskriminuese ende vazhdojnë. Shqiptarët shpesh janë të nën-përfaqësuar në institucionet shtetërore dhe shpesh nuk kanë qasje të barabartë në vendimmarrje.
– Pabarazia Ekonomike
Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut përballen me vështirësi në tregun e punës. Shumë ankohen se u mohohen mundësitë e barabarta për punësim në sektorin publik dhe atë privat. Statistikat tregojnë se zonat e banuara kryesisht nga shqiptarët marrin më pak investime shtetërore, duke çuar në një zhvillim të pabarabartë ekonomik mes rajoneve.
– Arsimi dhe Gjuha!? Edukimi në gjuhën shqipe ka qenë një çështje e ndjeshme në Maqedoninë e Veriut. Ndërsa s`ka pasur përmirësime, ende ka mungesë të shkollave shqipe dhe vështirësi në akreditimin e programeve universitare në gjuhën shqipe. Gjithashtu, përdorimi i shqipes në institucionet shtetërore është e kufizuar, pavarësisht ndryshimeve ligjore që e lejojnë atë si gjuhë “zyrtare” për komunitetet që përbëjnë më shumë se 20% të popullsisë së një komune. Por shqiptaret jan mbo 40%!
– Diskriminimi në Sistemin e Drejtësisë! Shqiptarët shpesh raportojnë trajtim të pabarabartë në sistemin e drejtësisë, me dënime më të ashpra dhe trajtim më të pafavorshëm krahasuar me maqedonasit etnikë. Ka raste të shumta ku shqiptarët kanë pohuar se kanë qenë subjekt i arrestimeve të pabazuara ose të hetimeve të njëanshme
– Regjistrimi i popullsisë në Maqedoninë e Veriut ka qenë gjithmonë një çështje e ndjeshme politike dhe sociale, veçanërisht për shkak të ndikimit që ka në ndarjen e burimeve shtetërore, përfaqësimin politik dhe të drejtat e komuniteteve etnike. Shqiptarët pretendojnë se numri i tyre në realitet është më i lartë se ai që pasqyrohet në statistikat zyrtare dhe se procesi i regjistrimit është manipuluar në favor të maqedonasve etnikë.
Disa argumente që mbështesin pretendimin për mbi 40% shqiptarë në MV:
Numri i nxënësve shqiptarë në shkolla! Sipas të dhënave të mëparshme nga Ministria e Arsimit, përqindja e nxënësve shqiptarë në shkollat fillore dhe të mesme në disa zona është shumë e lartë, duke sugjeruar se popullsia shqiptare mund të jetë më e madhe se ajo që raportohet zyrtarisht.
Numri i shtetasve të MV me pasaporta shqiptare dhe nga Kosova! Shumë shqiptarë nga Maqedonia e Veriut kanë marrë nënshtetësi shqiptare ose të kosovës për arsye ekonomike dhe administrative. Disa analistë sugjerojnë se shumë shqiptarë nuk janë përfshirë në regjistrim për shkak të emigracionit ose mungesës së besimit në institucione.
Shpërndarja e popullsisë në rajone të ndryshme.
Në qytete si Shkupi, Tetova, Gostivari, Dibra, Struga, Kërçova, Kumanova shqiptarët janë shumicë absolute. Nëse bëhet një analizë rajonale e popullsisë, numrat e raportuar nga shteti nuk reflektojnë realitetin.
-Historiku i manipulimeve në regjistrimet e mëparshme
Në të kaluarën, ka pasur raste të dokumentuara ku shqiptarët janë përjashtuar nga regjistrimi për arsye burokratike ose të tjera. Në regjistrimin e vitit 2011, procesi u ndërpre për shkak të mosmarrëveshjeve politike, duke treguar mungesën e transparencës.