Në një kthesë groteske të ironisë, Organizata e Veteranëve të Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (OVL-UÇK)¹, dikur mbrojtëse e një lufte çlirimtare të lindur nga rezistenca ndaj tiranisë, tani është poshtëruar duke i dërguar një letër servile Richard Grenellit², një njeri emri i të cilit është bërë sinonim në Kosovë me manipulimin e huaj, dezinformimin dhe dryshkun cinik të institucioneve demokratike.

Ta elaborojmë: duke iu drejtuar Grenellit, një diplomat i diskredituar me një të kaluar të errët të ndërhyrjeve në punët politike të Kosovës dhe lidhje me forca anti-demokratike nëpër Evropë, OVL e UÇK-së jo vetëm që ka e fyer kujtimin e atyre që dhanë jetën për lirinë e Kosovës, por është rreshtuar, me vetëdije apo jo, me vetë strukturat e pandëshkueshmërisë, dhunës politike dhe nënshtrimit të huaj që dikur pretendonte të ishte kundërshtare e tyre.

Ky nuk është thjesht një gabim politik. Kjo është një tradhti morale.

Kur organizata e veteranëve përmend imazhin e “vëllezërve në ushtri” për Grenellin, një njeri i dekoruar nga Aleksandar Vuçiq, trashëgimtari politik i Slobodan Millosheviçit, ata pështyjnë mbi varret e çdo luftëtari të rënë që vdiq duke rezistuar ndaj makinerisë gjenocidale të Beogradit. Grenelli, e njëjta figurë që orkestroi një fushatë dezinformimi për të rrëzuar qeverinë e parë reformiste të Kosovës nën Kryeministrin Albin Kurti në vitin 2020, tani është veshur me retorikën absurde të një patrioti amerikan nga njerëz që dikur luftuan për të çliruar Kosovën nga tirania e nacionalizmit serb. Duke vepruar kështu, OVL e UÇK-së zbulon një të vërtetë që dëshiron me dëshpërim që bota ta injorojë: ata kanë braktisur idealet e UÇK-së dhe i kanë zëvendësuar ato me lojëra të vogla pushteti, pandëshkueshmëri për rrjete kriminale dhe një dëshpërim të hollë për të mbrojtur individë të caktuar nga përgjegjësia.

Le t’ja hedhim një sy kritik thelbit të letrës së tyre: një kërkesë për të mbyllur Dhomat e Specializuara të Kosovës në Hagë, thirrje për auditime financiare, akuza për “gjueti shtrigash” dhe guximin për ta përmendur presidentin Donald Trumpin si një shpëtimtar të drejtësisë. Argumenti i tyre nuk është thjesht i gabuar, është dashakeq, është analfabetik e kriminal. Është një sulm i qëndrueshëm ndaj arkitekturës ligjore dhe gjyqësore që synon të përballet me kapitujt më të errët të historisë së pasluftës së Kosovës. Këto dhoma nuk ekzistojnë për të delegjitimuar luftën e çlirimit, por për të hetuar akuza të besueshme për krime të kryera pas përfundimit të asaj lufte, akte të kryera jo në mbrojtje të lirisë, por në përpjekje kriminale për t’u ulur pameritueshëm në karrigen e pushtetit, përfitimit personal dhe hakmarrjes.

Gjykata Kosovare në Hagë, nuk është një akuzë e përgjithshme ndaj përpjekjeve të luftës. Lufta e Kosovës për çlirim ishte e drejtë, e nevojshme dhe, në fund të fundit domosdoshmëri. Por jo çdo akt i kryer nën flamurin e lirisë apo atë të UÇK-së, ishte i drejtë. Dhomat e Specializuara u krijuan pikërisht sepse gjyqësori i Kosovës ishte sistematikisht i minuar nga ata me pushtet të tepruar dhe ndikim për të bllokuar hetimet, për të frikësuar dëshmitarët dhe për të shkatërruar provat. Nuk është Amerika apo Haga që e krijoi këtë gjykatë, është dështimi i vetë Kosovës për të ofruar drejtësi për abuzimet e pasluftës dhe vrasjet politike që e bëri të nevojshme një zgjidhje ndërkombëtare.

Megjithatë, OVL e UÇK-së ka guximin të pretendojë se ky proces është një “turp për vlerat amerikane”, dhe të thotë publikisht se Grenelli, nga të gjithë njerëzit, na qenka modeli i drejtësisë. Ky është i njëjti Grenell të cilit iu revokua çertifikata e sigurisë kombëtare, pra vetë Amerika nuk i beson Grenellit, e na dalkan OVL e UÇK-së t’i besoj këtij, njeriu i cili nuk arriti të regjistrohej sipas Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) sepse lobonte për oligarkë moldavë dhe qeverinë hungareze, të cilët janë aktorë politikë të rreshtuar e të lidhur me Kremlinin nëpër Evropën Lindore. Grenelli që OVL e UÇK-së paska vendosur t’i besojnë paturpshëm në emër dhe interesa të Kremlinit dhe Beogradit e ka destabilizuar përparimin demokratik të Kosovës se çdo zyrtar i huaj që nga përfundimi i luftës. Grenelli më së shumti në fakt e ka dëmtuar besueshmërinë e ish-Presidentit Thaçi në sy të procesit të drejtësisë në Hagë. Emri i tij është i zhytur në cinizëm, fshehtësi dhe politikën e sabotimit. Letra e veteranëve mund të ishte dërguar direkt te Vuçiqi. Do t’u kishte kursyer shpenzimet e postës.

Të mos e injorojmë kalbëzimin më të thellë brenda kësaj letre: Lutja e veteranëve paraqet të akuzuarit në Hagë, disa prej të cilëve përballen me akuza për vrasje, rrëmbim dhe torturë, jo si individë që përballen me një proces të rregullt ligjor, por si shenjtorë të burgosur për patriotizmin e tyre. OVL e UÇK-së qartë as nuk duan t’ia dijnë se çfarë u ka ndodhur viktimave, kjo është e pa dinjitetshme, e pa moralshme, kjo nuk është gjuhë e çlirimtarit, por gjuhë e një entiteti kriminal. Këta as që lodhen ta pranojnë seriozitetin e akuzave. Letra e tyre nuk ka asnjë kuptim të parimit se drejtësia, për të pasur kuptim, duhet të jetë e paanshme dhe e verbër ndaj statusit. Në vend të kësaj, ata duan të thonë se llogaridhënia është një konspiracion perëndimor, se gjykata është një armë politike dhe se ekzistenca e saj disi rishkruan historinë. Kjo nuk është gjuha e drejtësisë. Është gjuha e grupeve mafioze dhe njerëzve që duan të jenë e të flasin me gjuhën forcës e dhunës edhe para drejtësisë.

Shprehja më e përçudnuar e letrës është përmendja e taksapaguesve amerikanë. Këta të sikur guxojnë të argumentojë se “paratë e fituara me vështirësi” po përdoren për të “shkelur” vlerat amerikane.

Të jemi të qartë: vlerat amerikane, në formën e tyre më të mirë, bazohen në sundimin e ligjit, ndarjen e pushteteve dhe një angazhim për drejtësi, edhe kur drejtësia është e pakëndshme. Ideja që politika pas perdeve të së vërtetës sipas ideologjisë së Presidentit Donald Trumpit duhet të diktojë legjitimitetin e një tribunali për krime lufte nuk është vetëm qesharake, është e rrezikshme. UÇK-ja dikur luftoi për të drejtën e vetëvendosjes; tani, shoqata e saj e veteranëve kërkon validitetin nga një njeri që flirton me autoritarizmin dhe dezinformimin duke e braktisur vlerën e drejtësisë dhe të vërtetës në mënyrën më arbitrare të pamaturisë.

Edhe më fyese është apeli i tyre për shoqëri ushtarake të përbashkët. “Vëllezër në ushtri”, thonë ata, duke përmendur një kod universal nderi të ushtarit. Por çfarë kodi nderi i drejtohet Grenellit, një operatori që ndihmoi në inxhinierimin e rrëzimit të një qeverie të zgjedhur në mënyrë demokratike duke kërcënuar tërheqjen e trupave amerikane nëpërmjet një postimi në rrjetin social? Çfarë kodi vëllazërie mund ta festosh me dikënd sikur Grenelli i cili është nderuar nga Vuçiqi me urdhërin e flamurit të Serbisë, një njeri që jo që i thurri poezi heroike Millosheviçit në funeralin e tij, por që ishte Ministër i Propagandës në regjimin e tij puna e të cilit ishte për t’i arsyetuar masakrat e Millosheviçit ndaj civilëve jo-serbë gjithandej ish-Jugosllavisë përfshirë edhe Kosovën. Kjo nuk është vëllazëri. Kjo është tradhti e veshur me gjuhën e besnikërisë. Ju, a e harruat luftën e para 25-viteve, apo jeni aq keq të korruptuar saqë ju janë mjegulluar sytë?

Duke kërkuar mbylljen e Dhomave të Specializuara, OVL e UÇK-së nuk po e mbron integritetin e Kosovës, ata po e sulmojnë atë. Ata po e minojnë aftësinë e Kosovës për t’u përballur me të kaluarën e saj, për të ofruar drejtësi jo vetëm për viktimat, por për veten e saj. Ata po përsërisin të njëjtat arsyetime të përdorura nga kriminelët e luftës në mbarë botën: se kauza e tyre arsyeton veprimet e tyre të denueshme, se fitorja e tyre i imunizon ata nga drejtësia, se historia duhet të redaktohet për t’iu përshtatur narrativës së tyre. Këto nuk janë parimet e një lëvizjeje çlirimtare. Janë taktikat e një entiteti kriminal të dëshpëruar për të shpëtuar nga përgjegjësia.

Kjo organizatë ka turpëruar vetë kujtimin që pretendon të mbrojë. Ata nuk flasin për UÇK-në, luftëtarët e së cilës ecën zbathur nëpër fusha minash, që sfiduan tanket me pushkë, që vdiqën në fusha, pyje dhe bodrume sepse besonin se Kosova meritonte dinjitet. Shpirti i vërtetë i UÇK-së jeton jo te ata që shmangin drejtësinë, por te ata që përqafuan detyrën e dhimbshme, por thelbësore të ndërtimit të një shteti të drejtë pasi armët heshtën. Shpirti i vërtetë i luftëtarëve dhe idealit të UÇK-së jeton te ata që sakrifikuan, jo për të zëvendësuar një tiran me një tjetër, por për të siguruar që Kosova të mos qeverisej më kurrë nga dhuna dhe pandëshkueshmëria.

Përkundrazi, OVL e UÇK-së sot sillet si një sindikatë që mbron të vetët, që mbyllet në rreth rreth burrash të akuzuar për krime të tmerrshme dhe që lëshon sulme retorike ndaj institucioneve që qëndrojnë mes Kosovës dhe rrëshqitjes në anarki. Qëndrimi i tyre nuk është ai i një roje, por i një kërcënuesi. Letra e tyre nuk është një peticion³; është një tërheqje e këmbëzës së paralajmërimit, një deklaratë se ata janë të gatshëm të djegin kredibilitetin e Kosovës për të ruajtur paprekshmërinë e tyre.

Ajo që ka bërë OVL UÇK-së nuk është asgjë më pak se sabotim. Ata kanë sulmuar një gjykatë të ngritur nga vetë institucionet e Kosovës, të mbështetur nga aleatët e saj dhe e përkrahur nga komuniteti ndërkombëtar i drejtësisë. Ata kanë tentuar ta maskojnë këtë sulm me gjuhën e patriotizmit, por është patriotizmi i frikacakut, një maskë e veshur nga ata që kanë frikë nga drejtësia, që e urrejnë përparimin demokratik të një vendi që dikur pretendonin ta mbronin.

Ky me sa duket është evolucioni tragjik i heroizmit të korruptuar. Në shumë vende, veteranët e luftës me të drejtë nderohen, por kur ata transformohen në entitete të paprekshme, të imunizuara nga kritikat, të mbështjella në viktimizim të përjetshëm, ata bëhen të rrezikshëm, ata bëhen asgjë më shumë se kriminelë. Ata nuk janë më qytetarë; ata bëhen bejlerë feudalë. Dhe kur besojnë se heroizmi i tyre i dikurshëm u jep atyre imunitet të përhershëm ndaj ligjit përballë drejtësisë, vetë demokracia fillon të kalbet.

Kosova është në një udhëkryq. Mund të përqafojë punën e vështirë, shpesh të dhimbshme, të drejtësisë, ose mund të lejojë që nostalgjia të bëhet një armë, e përdorur nga të pushtetshmit për të heshtur të vërtetën. Dhomat e Specializuara nuk janë perfekte, asnjë institucion nuk është, por t’i shembësh ato do të thotë të shpallësh, hapur dhe krenarisht, se disa njerëz janë mbi ligjin. Kjo nuk është liri. Ky nuk është dinjitet e krenari. Ky është sundimi i bandave.

Dhe për ju, OVL të UÇK-së: ju nuk jeni pronarët e historisë së çlirimit të Kosovës. Ju nuk e përfaqësoni UÇK-në. Populli i Kosovës e përfaqëson. Familjet që humbën bijtë dhe bijat. Fëmijët e lindur në rrënoja. Qytetarët që zgjodhën fletëvotimin në vend të plumbave. Dhe ata do ta kujtojnë këtë letër jo si një britmë për ndihmë, por si një përpjekje të turpshme për të shtrembëruar drejtësinë, për të fuqizuar pandëshkueshmërinë dhe për t’u rreshtuar me forcat që Kosova luftoi për t’i mundur.

Ju zgjodhët Grenellin. Mund ta kishit zgjedhur të vërtetën. Mund të kishit zgjedhur përgjegjësinë. Në vend të kësaj, shtritët dorën ndaj një njeriu që dikur u përpoq dhe vazhdon të përpiqet për fundosjen e demokracisë së Kosovës. Dhe duke vepruar kështu, e keni shndërruar veten në ajo që më së shumti ndoshta keni pasur frikë: tradhtarë të shpirtit çlirimtar.

Historia do t’ju mbajë mend.
Dhe më lejoni ta përfundoj këtë editoriual pa asnjë mëshirë, me ashpërsi dhe pa iluzione: Mos e quani më Richard Grenellin “Ambasador”. Ai nuk është. Ai nuk është diplomat amerikan, nuk është zyrtar i qeverisë, as ndonjë figurë politike relevante në Uashington. Është një propagandist i dështuar, të cilit iu hoq autorizimi i sigurisë, emri i të cilit është radioaktiv në qarqet diplomatike dhe që tani rrotullohet në orbitën e jashtme të politikës amerikane si një satelit i harruar që shpreson se dikush ende mendon se ka rëndësi. Qeveria e SHBA-ve nuk mund dhe nuk do t’i mbyllë Dhomat e Specializuara të Kosovës, as nën administratën e Bidenit, e as nën atë të Trumpit, thjeshtë asnjë administratë. Gjykata është themeluar nga kushtetuta e vetë Kosovës, ratifikuar nga parlamenti i saj dhe e miratuar nga populli i saj. Është një produkt i ligjeve të Kosovës, jo të Amerikës. Asnjë president i huaj, e aq më pak një ish-emisar i diskredituar që luan diplomaci si në teatër, nuk e ka fuqinë ta shpërbëjë atë.

E megjithatë, ju i shkruani Grenellit sikur të ishte një portier i drejtësisë amerikane, sikur një postim i tij mund ta shembë një tribunal, sikur fjala e tij peshon në sallat ku tani është i padëshiruar. Njeriu që tani e adhuroni është i njëjti që, para se Trump të shkelte në Shtëpinë e Bardhë, ju mashtroi, po, ju mashtroi me premtime boshe se Thaçi dhe njerëzit e tij do të liroheshin sapo Trump të merrte detyrën. Ai ju ushqeu fantazinë se hakmarrja personale e Trumpit ndaj Jack Smith, e lindur nga hetimet e brendshme dhe aktakuzat ligjore në SHBA, shtrihej disi edhe në Hagë. Ju e përtypët atë trillim tërësisht, të verbuar nga dëshpërimi për të dalluar ta vërtetën nga manipulimi.

Grenell ju përdori. Vazhdon t’ju përdorë. Ju financoni stilin e tij të jetesës me naivitetin tuaj, me dëshpërimin tuaj, me besëtytninë tuaj. Sa herë që papagalloni marrëzitë e tij, hidhni monedha në xhepin e një operatori mercenar që nuk i intereson as për Kosovën, as për luftën tuaj, as për të vdekurit tuaj. Ai nuk është aleati juaj. Ai nuk është vëllai juaj në ushtri. Ai është një mashtrues, një përfitues i zhgënjimit tuaj, dhe fakti që tani e admironi në emër të UÇK-së nuk është thjesht i turpshëm, është i pafalshëm. Ju thjeshtë nuk u gjunjëzuat para një njeriu që e tradhtoi demokracinë e Kosovës; i dhatë dinjitetin tuaj në dorë një njeriu të stolisur me çmime nderi nga Beogradi dhe i kërkuat të pështyjë mbi të.