Shoqata ACAS Skanderbeg – Spoleto, Itali
Çështja e Mitrovicës Veriore është kthyer në një simbol të paqëndrueshmërisë së pasluftës në Kosovë dhe një pikë strategjike për interesat gjeopolitike rajonale dhe ndërkombëtare.
Në këtë kontekst, deklaratat e politikanëve kryesorë shqiptarë si Hashim Thaçi, Edi Rama, Vjosa Osmani e Albin Kurti, të bëra në kohë të ndryshme, kanë treguar një mungesë kohezioni dhe pasqyrojnë qasje të ndryshme ndaj çështjes së sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës. Po ashtu, roli i aktorëve ndërkombëtar-Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Bashkimit Evropian dhe Rusisë-ka qenë vendimtar në formësimin e narrativës politike për Mitrovicën.
1).Ish presidenti i kosoves.-Hashim Thaçi: kur ishte president- “Ndarja e Mitrovicës është realitet!”
Kjo deklaratë, e lëshuar në kontekstin e diskutimeve për “korrigjimin e kufijve”, reflekton një qasje pragmatike dhe koncesionare, duke synuar arritjen e një marrëveshjeje përfundimtare me Serbinë. Megjithatë, ajo bie në kundërshtim me frymën e Kushtetutës së Kosovës dhe me parimet e drejtësisë historike e kombëtare.¹
2).Kryeministri i shqiperisë -Edi Rama: “Mitrovica nuk është tokë e askujt” !
Shprehja e Ramës përfaqëson një qëndrim ambig dhe të paqartë, që relativizon sovranitetin e Kosovës mbi Mitrovicën. Në vend të një pozicioni të qartë mbështetës, ai përdor një formulim që i lë hapësirë interpretimit diplomatik, i cili mund të keqpërdoret nga pala serbe.²
3).Presidentja aktuale e Kosovës, zonja Vjosa Osmani, ka deklaruar: “Nuk do të ketë kurrë ndarje të Mitrovicës, as në letër e as në realitet.””Mitrovica dhe gjithë veriu do të mbetet brenda territorit të shtetit tonë.” Këto deklarata pasqyrojnë angazhimin e saj për ruajtjen e integritetit territorial të Kosovës dhe kundërshtimin e çdo ideje për ndarjen e Mitrovicës.
Qëndrimi i Presidentes Vjosa Osmani për çështjen e Mitrovicës përfaqëson një pozicion të qartë politik dhe institucional në mbrojtje të integritetit territorial të Republikës së Kosovës. Duke deklaruar publikisht se “nuk do të ketë kurrë ndarje të Mitrovicës, as në letër e as në realitet”, Osmani distancohet nga çdo tezë që mbështet ndryshimin e kufijve ose ndarjen etnike si zgjidhje për çështjet e pazgjidhura në veri të vendit.
Ky qëndrim është i rëndësishëm për disa arsye: Mbrojtja e sovranitetit dhe rendit kushtetues.
Presidentja konfirmon pozicionin kushtetues të shtetit, sipas të cilit territori i Kosovës është i pandashëm dhe çdo përpjekje për ndarje bie ndesh me ligjin themelor të vendit. Mesazh për bashkësinë ndërkombëtare dhe Serbinë
Me këtë deklaratë, ajo refuzon përfshirjen e ndarjes territoriale në tryezën e dialogut me Serbinë, duke e konsideruar atë një “vijë të kuqe” për sovranitetin e Kosovës.
Është një sinjal i fortë për aleatët ndërkombëtarë se çështja e veriut nuk mund të zgjidhet me kompromise të dhimbshme territoriale.
Mbështetje për qytetarët e Kosovës në veri. Përmes këtij qëndrimi, ajo përpiqet të garantojë se qytetarët shqiptarë dhe joshqiptarë në Mitrovicën e Veriut nuk do të braktisen apo përjashtohen nga sistemi institucional i Republikës së Kosovës.
Kundërvënie ndaj logjikës së ndarjes etnike:
Qëndrimi i Osmanit është gjithashtu një refuzim i politikave të viteve ’90 që synonin ndarjen e territoreve sipas përkatësisë etnike. Në këtë kuptim, deklarata e saj përfaqëson edhe një vlerë demokratike dhe qytetare.
Në përmbledhje, qëndrimi i Presidentes Osmani është jo vetëm politik, por edhe simbolik -ajo artikulon vullnetin e një shteti që kërkon ruajtjen e tërësisë së vet territoriale dhe funksionale, pa u dorëzuar para presioneve të jashtme apo skenarëve të rrezikshëm për stabilitetin rajonal.
Kështu pozicioni i presidentes Osmani është shumë i qartë dhe i vendosur, dhe së bashku me kryeministrin Kurti janë shumë të prerë dhe të vendosur në qëndrimin e tyre për pamundësinë e ndarjes së Mitrovicës.
4).Albin Kurti: “Nuk ka ndarje, nuk ka shkëmbim territoresh. Veriu është Kosovë.”
Qëndrimi i Kurtit është më i qarti dhe më konform Kushtetutës së Republikës së Kosovës dhe aspiratës për një shtet sovran e të pandashëm.
Kurti përfaqëson një qasje rezistuese ndaj presioneve ndërkombëtare për ndarje territoriale, duke afirmuar se Veriu, përfshirë Mitrovicën, është pjesë integrale e Kosovës.³
5).Qëndrimi i SHBA-së !
Shtetet e Bashkuara kanë qenë tradicionalisht mbështetësi më i fuqishëm i pavarësisë dhe integritetit territorial të Kosovës.
Megjithatë, gjatë administratës së Trump (2018–2020), u tolerua një diskutim publik për shkëmbim territoresh. Pas vitit 2021, nën administratën Biden, qëndrimi është rikonfirmuar në favor të ruajtjes së kufijve aktualë të Kosovës.⁴
6). Qëndrimi i Administratës Trump (2025-)
Pas rikthimit në pushtet në janar 2025, administrata e Presidentit Donald Trump ka adoptuar një qasje më transaksionale dhe të orientuar drejt arritjes së marrëveshjeve të shpejta në politikën e jashtme. Në kontekstin e dialogut Kosovë-Serbi, kjo qasje është manifestuar në ushtrimin e presionit mbi qeverinë e Kosovës për të bërë lëshime të konsiderueshme, përfshirë diskutimin e mundësisë së ndryshimeve territoriale.⁵
Kritikat publike të zyrtarëve amerikanë ndaj udhëheqjes së Kosovës, si dhe spekulimet për tërheqjen e trupave amerikane nga baza ushtarake në Kosovë, kanë krijuar një klimë pasigurie dhe presioni të shtuar mbi institucionet kosovare.
Kjo situatë kërkon një reagim të koordinuar dhe të vendosur nga ana e institucioneve të Kosovës dhe aktorëve të tjerë relevantë për të mbrojtur integritetin territorial dhe sovranitetin e vendit.⁶
7). Qëndrimi i Bashkimit Evropian !
BE ka mbajtur një qëndrim më të paqartë, duke nxitur dialogun Kosovë–Serbi pa përjashtuar paraprakisht asnjë opsion. “Zgjidhjet kreative” janë konsideruar të pranueshme për sa kohë palët bien dakord. Kjo e bën BE-në një aktor të paqëndrueshëm diplomatik.⁷
😎.Qëndrimi i Federatës Ruse !
Rusia kundërshton pavarësinë e Kosovës dhe mbështet ndarjen faktike të saj. Ajo vepron si destabilizuese strategjike dhe mbron interesat e Serbisë në Veriun e Kosovës, për të penguar integrimin euroatlantik të shqiptarëve.⁸ Mirëpo kohët e fundit po qarkullojnë zëra se Kremlini do të rishikojë qëndrimin diplomatik për njohjen e Kosovës, dhe natyrisht këtë mund ta bëjë me qëllim që të legalizojë pushtimin dhe përvetësimin e territoreve të Ukrainës nga Federata Ruse.
Këtë mund ta përdorin si precedent, me qëllim justifikimin diplomatik politik dhe ndërkombëtar të pushtimit të tyre.
9). Roli i Akademisë së Shkencave të Kosovës dhe Shqipërisë: Heshtje apo detyrim kombëtar?
Akademia e Shkencave e Kosovës dhe ajo e Shqipërisë nuk mund të qëndrojnë të heshtura ndaj çështjes së Mitrovicës. Roli i tyre duhet të jetë aktiv, duke ofruar studime shkencore të thelluara, raporte strategjike dhe deklarata të qarta për mbrojtjen e territoreve shqiptare.⁹
Rekomandime:
• Themelimi i një grupi të përhershëm studimi pranë akademive;
• Hartimi i një memorandumi shkencor të përbashkët mbi Mitrovicën;
• Publikimi i një qëndrimi institucional të qartë dhe mbështetës.¹⁰
Mosangazhimi i akademive është heshtje që barazohet me bashkëfajësi morale dhe historike.¹¹
10). Përfundim !
Mitrovica, si simbol i bashkimit territorial dhe i sakrificës historike të shqiptarëve, është kthyer në një pikë ndarëse mes realpolitikës dhe idealit kombëtar. Vetëm qëndrimi parimor dhe i mbështetur në të drejtën historike mund ta ruajë integritetin e saj.¹² Akademitë, politikanët dhe shoqëria civile duhet të reagojnë në unison, për të mbrojtur një të drejtë që nuk negociohet: Mitrovica është tokë shqiptare, pjesë e pandashme e Republikës së Kosovës dhe e trashëgimisë kombëtare.¹³
11). FUSNOTA:
¹ Kushtetuta e Kosovës, 2008.
² Intervistë, Edi Rama, 2020.
³ Deklaratë publike, Albin Kurti, 2021.
⁴ Department of State, SHBA, 2021.
⁵ Euronews, Shkurt 2025.
⁶ Balkan Insight, Shkurt 2025.
⁷ European External Action Service, 2022.
⁸ Ministria e Jashtme Ruse, deklarata zyrtare, 2022.
⁹ Statutet e Akademive të Shkencave.
¹⁰ Statutet e Akademive të Shkencave.
¹¹ Opinione akademike, 2023.
¹² Historia e Kosovës, Instituti i Historisë, Prishtinë.
¹³ Dokumente zyrtare të qeverisë së Kosovës.
_______________
Të nderuar lexues! Përfundimet besoj janë të qarta për gjithsejcin! Mund ta komentoni dhe ta shperndani pa problem, natyrisht duke ruajtur etiken dhe autorësinë…! Gjithashtu jeni të lutur nese e shikoni të arsyeshme t’i beni pelqimin shkrimit dhe vidios sepse keshtu do të rritet mundësia e perhapjes në rrjetet sociale më një frekuencë më të lartë. ! Shenim: (Falenderojmë IA për bashkpunimin) !
Ju urojmë festë e fundjavë të mbarë !
______
Kol Marku (Studiues)
Itali -19 Prill 2025