Shkruan: Prof.Dr.Abdulla Mehmeti
Shpalime

1. Prusa (Brusa), qytet i lashtë dhe rajon në Anadollin veriperëndimor, Turqia e sotme;
2. Prusa (Prusia), rajon gjeografik në Evropë dhe emri i mbretërisë së mëhersheme të Gjermanisë. Siç duket, këtë emër e ka marrë për shkak të shtrirjes në pellgjet e shumë lumenjve, vend mes rrjedhave të lumenjve, mes tyre edhe të lumit Elba-Alba;
3. Prusa (Pruti), lumë në territorin e shteteve të sotme, Ukrainë, Moldavi dhe Rumani.
Këta emra kanë prejardhje të njëjtë nga gjuha e lashtë shqipe, nga fjala pru, prue, proe, pruje, prusë – në gjuhën e sotme – përrua, lumë, ujëmbledhës. Edhe sot shqiptarët nga Reka e Epërme e Dibrës dhe në vise të tjera e përdorin fjalën prue-proj-përrue, si sinonim të fjalës lumë.
Ja çfarë kanë thënë disa autorë të tjerë, deri më sot, në lidhje me këto emra dhe prejardhjen e tyre, por gjuhën shqipe nga e kanë prejardhjen ato, asnjëri prej tyre nuk e kanë përmendur, sikurse edhe për emra të tjerë të lashtë, nga parahistoria, periudha antike ose mesjeta:
“Pruti njihej në antikitet si Pyretus (greqishtja e lashtë: Πυρετός, romanizuar: Pyretós), ose Porata skite (ndoshta), Hierasus (Ἱέρασος, Hiérasos) ose Gerasius. Herodoti e rendit Prutin, nën emrin Porata ose Pyretus, si ndër pesë lumenjtë që rrjedhin nëpër vendin skith që fryjnë Danubin. Në vëllimin e dytë të kronikës osmano-bullgare të Imanit “Jagfar Tarihi” (1680) lumi Prut përmendet si Burat. Dhe në traktatin bizantin të Konstandin Porphyrogennetos “Mbi menaxhimin e perandorisë” përmendet si lumi Brut (kap. 38) ose si Burat (kapitulli 42).”
“Prussia (/ˈprʌʃə/; German: Preußen, pronounced [ˈpʁɔʏsn̩], Old Prussian: Prūsa or Prūsija) was a German state located on the southeast coast of the Baltic Sea.”
“Dokumentar hidronimi shfaqet i përmendur në forma të ndryshme: Pyretos (Herodotus, 484–425 p.e.s), Porat (Constantin Porphyrogenet, 905–959 e.s.). Versionet etimologjike të njohura deri më tani mbeten, tani për tani, të diskutueshme. Ky hidronim mund të bazohet në një *proth radikal geto-dak – “përrua”, “lum” ose paraindo-evropian – *p(r)t- (*p(l)t-) “(lum) plot, gjerë”. Versione të tjera të origjinës së emrit mbeten të diskutueshme: porti skith – “ford”, grek pyretos – “i trazuar”, prtu iranian – “vend kalimi”. Përmendjet e para dokumentare të Prutit në dokumentet moldave datojnë që nga fillimi i shek. XV-të (1409, 1424, etj.).”
“Prusa or Prousa (Ancient Greek: Προῦσα), or Prusa near Olympus or Prusa under Olympus (Προῦσα ἐπὶ τῷ Ὀλύμπῳ, Προῦσα πρὸς τῷ Ὀλύμπῳ), was a town of ancient Bithynia or of Mysia, situated at the northern foot of Mysian Olympus. Pliny the Elder states that the town was built by Hannibal during his stay with Prusias I, which can only mean that it was built by Prusias, whose name it bears, on the advice of Hannibal. It is acknowledged by Dion Chrysostomus, who was a native of the town in the first and second centuries, that it was neither very ancient nor very large.[1] It was, however, as Strabo remarks well governed, continued to flourish under the Roman emperors, and was celebrated for its warm baths that bore the name of the “royal waters.” Under the Byzantine emperors it suffered much during the wars against the Ottoman Turks; when at last it fell into their hands, it was for a time the capital of their empire under the name of Bursa, which it still bears. Its site is occupied by the modern city of Bursa, Asiatic Turkey.”
(4 qershor 2023)