Dikur albanologjia ishte një fushë serioze kërkimi, por sot ajo po kalon në një fazë të re dhe të ndritur: teutotoskëzimin. Ky është procesi i natyrshëm ku kërkimi shkencor mbi gjuhën shqipe filtrohet përmes një myku të butë sllavofil, të kultivuar me përkushtim në laboratorët e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë (ASH). Dhe kush më mirë se akademikja e rinisë së ASH-së, profesoresha Teuta Toska, mund të përfaqësojë këtë epokë të re të ndriçimit të errët?
Kohët e fundit, një tjetër zbulim epokal u bë në fushën e albanologjisë nga N. Stilos: një mbishkrim i qartë shqip në një vazo të shek. VII para Krishtit. Një lajm i tillë mund të ishte moment gëzimi kombëtar, një triumf për shkencën shqiptare. Por jo, heshtja akademike ishte aq e thellë, saqë të dukej sikur dikush kishte shpallur fundin e botës në mjediset e ASH-së.
Dihet tashmë se në këto ambiente, lajmet e mira për gjuhën shqipe përcillen si lajmërime mortore. Ndonjë akademik mund të ketë rënë pa ndjenja kur dëgjoi lajmin, dikush tjetër mund të ketë mbajtur zi për veten, e ndonjë tjetër mund të ketë fërkuar sytë, duke menduar se po sheh ndonjë ëndërr të keqe.
Por Teuta Toska, si përfaqësuese e brezit të ri të albanologëve të ASH-së, u tregua e kujdesshme që të mos e prishte atmosferën e zakonshme të heshtjes. Për çudi, nuk shkroi as edhe dy rreshta për këtë zbulim. Pati spekulime se ndoshta kishte ndonjë frakturë në doçkë, ose më keq akoma, kishte pësuar një aksident automobilistik dhe kishte kafshuar gjuhën. Do të ishte një tragjedi për ASH-në nëse një nga zërat e saj më të shquar nuk mund të fliste më për nevojën e ridaktimit të anonimatit apo anonimëve!
Kujtojmë se e njëjta akademike ishte e aftë të ndezë debat të zjarrtë mbi emërtimin “Anonimati i Elbasanit” kundrejt “Anonimi i Elbasanit”. Një çështje vërtet madhore për fatet e albanologjisë! Kjo nuk ishte çështje thjesht leksikore, por një betejë ekzistenciale për të treguar se, pavarësisht se shqipja qenka e folur pandërprerje për një kohë 6000 vjeçare sipas revistave ndërkombëtare, ne sërish mund të rrimë duarkryq dhe të merremi me semantikën e fjalëve të pavlera në vend që të njohim zbulimet epokale.
Teutotoskëzimi i albanologjisë garanton një të ardhme të ndritur për ASH-në: një të ardhme ku çdo zbulim shkencor mbi lashtësinë e shqipes do të pritet me indiferencë, ndërsa çështjet akademike jetike, si emërtimi i “Anonimatit”, do të vazhdojnë të mbeten tema kryesore debati. Dhe kështu, me qetësi e dashuri, ASH-ja do të mbetet e ngurtësuar në mykun e saj të zakonshëm, duke vazhduar traditën e injorimit të studiuesve të pavarur dhe të çdo fakti që rrezikon t’i nxjerrë nga errësira e tyre intelektuale.