Pjesa XXVIII
_____
I). K.Marku: Cilat janë të dhënat historike për krahinën e Himares dhe pse kanë pretendime territoriale Grekët kur ajo ka qenë gjithnjë pjesë e Epirit,Arbërisë dhe Shqiperisë.
***
Pergjigje IA: Himara është një krahinë historike dhe gjeografike në bregdetin jugor të Shqipërisë, me një histori të pasur që shtrihet që nga lashtësia deri në ditët e sotme. Ajo ka qenë pjesë e Epirit në kohët antike dhe më vonë e Arbërisë gjatë mesjetës. Pretendimet greke mbi Himarën janë të ndikuara nga faktorë historikë, politikë dhe gjeostrategjikë, por këto nuk mbështeten nga faktet historike dhe juridike.
1. Himara në antikitet dhe mesjetë
Epoka antike: Në lashtësi, Himara dhe zonat përreth ishin pjesë e Epirit, ku banonin fiset ilire epirote, si kaonët dhe molosët. Epiri ka pasur një identitet të qartë ilir, me mbretër si Pirro i Epirit, i cili sfidoi Romën në shekullin III p.e.s.
Periudha romake dhe bizantine: Pas pushtimit romak, Epiri mbeti një njësi administrative e veçantë brenda Perandorisë Romake dhe më pas asaj Bizantine. Në këtë periudhë, Himara ishte një qendër strategjike dhe kulturore.
Mesjeta dhe Principata e Arbërisë: Gjatë mesjetës, Himara ishte pjesë e principatave shqiptare, si ajo e Muzakajve dhe Kastriotëve. Pas vdekjes së Skënderbeut, popullsia lokale vijoi të kishte lidhje të forta me arbëreshët e Italisë.
2. Periudha osmane dhe rezistenca e Himarës
Himara ka qenë e njohur për rezistencën e saj ndaj Perandorisë Osmane. Banorët e saj, shpesh të lidhur me flotën veneciane, luftuan kundër osmanëve dhe ruajtën autonominë e tyre në periudha të ndryshme.
Në shekullin XIX, Himara u bë pjesë e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe kërkoi autonomi brenda Shqipërisë.
3. Formimi i shtetit shqiptar dhe pretendimet greke
Pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 1912, Greqia filloi të shtronte pretendime mbi Himarën dhe gjithë Shqipërinë e Jugut. Pretendimet e saj u mbështetën kryesisht në idenë se disa fshatra të zonës flisnin greqisht, një gjuhë e përdorur nga banorët për shkak të ndikimit kishtar dhe tregtar.
Himara u bë pjesë e Shqipërisë zyrtarisht pas vendimeve të Konferencës së Londrës (1913) dhe Protokollit të Firences (1914). Greqia nuk e njohu këtë vendim dhe mbështeti krijimin e një “shteti autonom” të Vorio-Epirit, që ishte një strukturë e përkohshme nën ndikimin grek.
Më 1921, Konferenca e Ambasadorëve në Paris njohu kufijtë aktualë të Shqipërisë, duke e konfirmuar Himarën si pjesë të saj.
4. Pse ka pretendime greke ndaj Himarës?
Argumenti i gjuhës: Greqia argumenton se në disa fshatra të Himarës flitet greqisht, por kjo nuk e përcakton identitetin kombëtar të popullsisë, pasi shumë himariotë janë shqiptarë autoktonë që kanë përdorur greqishten si gjuhë e dytë për shkak të kishës dhe tregtisë.
Propaganda politike: Që nga fundi i shekullit XIX, Greqia ka ndjekur një politikë të asimilimit kulturor dhe gjuhësor të shqiptarëve ortodoksë për të legjitimuar pretendimet e saj.
Interesat gjeopolitike: Himara është një zonë me rëndësi strategjike për kontrollin e bregdetit të Jonit, prandaj Greqia ka pasur gjithmonë interes për ta mbajtur këtë rajon nën ndikimin e saj.
5. Himara sot dhe qëndrimi shqiptar
Sot, Himara është një pjesë e pandashme e Shqipërisë dhe banorët e saj janë shqiptarë autoktonë. Megjithatë, Greqia vazhdon të ushtrojë trysni diplomatike dhe ekonomike për të ndikuar në këtë rajon.
Shteti shqiptar ka mbrojtur vazhdimisht integritetin e saj territorial dhe identitetin e banorëve të Himarës përballë pretendimeve greke.
Në përfundim, Himara historikisht ka qenë pjesë e Epirit dhe Arbërisë dhe pretendimet greke janë të pabaza, të mbështetura kryesisht në argumente gjuhësore dhe politike, por jo në fakte historike dhe juridike.&
***
II). Pyetje K.Marku: A Ka ndonjë dokument studimor të Akademisë së Shkencave të Shqiperisë që hedh poshtë pretendimet territoriale Greke në Shqiperinë e Jugut perfshi dhe Himaren dhe nëse po cili është dhe çfarë permbajtje ka dhe nëse jo pse nuk është bërë cilat mund të kenë qenë arsyet..!
***
Aktualisht, nuk kam informacion të saktë për ndonjë dokument specifik të publikuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë që të trajtojë drejtpërdrejt dhe në mënyrë të plotë pretendimet territoriale greke në Shqipërinë e Jugut, përfshirë Himarën. Megjithatë, studiues të njohur shqiptarë kanë kontribuar me punime dhe analiza që adresojnë këto çështje.
Për shembull, historiani Pëllumb Xhufi ka diskutuar gjerësisht mbi historinë e Himarës dhe ka kundërshtuar tezat që e paraqesin atë si territor grek. Ai ka argumentuar se Himara historikisht nuk ka qenë zonë minoritare greke dhe se pretendimet e tilla nuk kanë bazë historike.
Nëse Akademia e Shkencave e Shqipërisë nuk ka publikuar një studim të tillë, arsyet mund të jenë të ndryshme, duke përfshirë prioritizimin e temave të tjera kërkimore, mungesën e burimeve të mjaftueshme, ose ndjeshmërinë politike të çështjes. Megjithatë, kontributet individuale të studiuesve shqiptarë kanë qenë të rëndësishme në hedhjen poshtë të pretendimeve territoriale greke në rajonin e Himarës dhe më gjerë.&
***
III). K.Marku: Pra Akademia Shqiptare ka heshtur po ndonjë studim të Akademisë se shkencave të Greqisë a ka për të justifikuar pretendimet territoriale në jug të Shqiperisë përfshi Himaren.?
***
Aktualisht, nuk kam informacion të saktë për ndonjë studim të publikuar nga Akademia e Shkencave të Greqisë që të justifikojë pretendimet territoriale në jug të Shqipërisë, përfshirë Himarën. Megjithatë, është e njohur se disa qarqe akademike dhe politike në Greqi kanë mbështetur pretendime të tilla, duke u bazuar kryesisht në argumente historike dhe etnike.
Në anën tjetër, studime të ndryshme nga historianë shqiptarë kanë argumentuar se Himara është një krahinë shqiptare me tipare të qarta të përkatësisë kombëtare shqiptare. Sipas këtyre studimeve, pakica greqishtfolëse në Himarë nuk është e etnisë greke, por thjesht një pakicë gjuhësore e kombësisë shqiptare. Faktet historike, tradita vendase, gjuha dhe trashëgimia gojore, toponimike dhe onomastike dëshmojnë se himarjotët janë shqiptarë.
Nëse Akademia e Shkencave e Greqisë ka publikuar studime që mbështesin pretendimet territoriale në jug të Shqipërisë, këto mund të jenë të ndikuara nga perspektiva kombëtare greke dhe mund të mos marrin parasysh plotësisht faktet historike dhe etnografike që tregojnë për përkatësinë shqiptare të këtyre territoreve.&
***
IV). Pyetje K.Marku: Atëherë ku bazohen qarqet nacionaliste Greke në pretendimet e tyre për “Vorio Epirin”?.
***
Pretendimet nacionaliste greke për të ashtuquajturin “Vorio Epir” bazohen kryesisht në disa argumente historike, demografike, fetare dhe juridike, të cilat shpesh janë të manipuluara ose të njëanshme. Ja disa nga bazat kryesore që përdorin qarqet nacionaliste greke për të justifikuar këto pretendime:
1. Argumenti Historik
Epiri i Lashtë: Nacionalistët grekë pretendojnë se Epiri i lashtë ishte pjesë e botës greke, duke u mbështetur në praninë e disa qyteteve që kishin ndikime helene. Megjithatë, historikisht, Epiri ishte i banuar nga fise ilire, si kaonët, molosët dhe thesprotët, të cilët kishin një kulturë të veçantë dhe nuk ishin grekë.
Pushtimi i Epirit nga Greqia (1912-1913): Gjatë Luftërave Ballkanike, ushtria greke pushtoi një pjesë të Shqipërisë së Jugut, përfshirë Gjirokastrën, Korçën dhe Himarën.
Megjithatë, Konferenca e Londrës (1913) dhe Protokolli i Firences (1914) e njohën këtë territor si pjesë të Shqipërisë.
2. Argumenti Demografik
Prania e një pakice greqishtfolëse: Nacionalistët grekë pretendojnë se një pjesë e popullsisë së jugut të Shqipërisë është etnikisht greke, duke e bazuar këtë në përdorimin e gjuhës greke nga disa komunitete. Në realitet, shumë prej këtyre njerëzve janë shqiptarë ortodoksë që kanë përdorur greqishten për shkak të ndikimit të kishës dhe arsimit grek.
Manipulimi i statistikave: Gjatë shekullit XX, Greqia ka përdorur statistika të fryra për të pretenduar një prani më të madhe të popullsisë greke në Shqipërinë e Jugut. Shumë studime tregojnë se numri i grekëve në këtë rajon ka qenë shumë më i vogël nga sa pretendohet nga qarqet nacionaliste greke.
3. Argumenti Fetar
Ortodoksia si bazë etnike: Greqia shpesh ka barazuar ortodoksinë me përkatësinë etnike greke. Megjithatë, shqiptarët ortodoksë kanë qenë gjithmonë pjesë e kombit shqiptar dhe kanë luajtur një rol kyç në Rilindjen Kombëtare Shqiptare.
Ndikimi i Kishës Ortodokse Greke: Në disa raste, kisha greke ka ndikuar për të greqizuar shqiptarët ortodoksë në jug të Shqipërisë, veçanërisht përmes arsimit dhe politikave kishtare.
4. Argumenti Juridik dhe Diplomatik
Protokolli i Korfuzit (1914): Ky protokoll u firmos nën presionin e Greqisë dhe u dha autonomi të përkohshme disa zonave në jug të Shqipërisë, por nuk u ratifikua kurrë ndërkombëtarisht dhe u anulua de facto pas Luftës së Parë Botërore.
Statusi i “Vorio Epirit” në politikën greke: Në disa rrethe greke, pretendimet për Vorio Epirin mbeten një çështje simbolike dhe përdoren për qëllime politike dhe elektorale, sidomos nga parti ekstremiste si “Agimi i Artë”.
5. Qëllimet Gjeopolitike dhe Strategjike
Kontrolli mbi Shqipërinë e Jugut:
Greqia ka një interes strategjik për të mbajtur ndikimin mbi këtë zonë për arsye ekonomike, ushtarake dhe gjeopolitike.
Shtetësia greke dhe ndikimi ekonomik: Greqia ka dhënë në mënyrë selektive shtetësi greke për shqiptarët ortodoksë, duke krijuar një mjet për të mbajtur lidhje të forta me këto komunitete dhe për të justifikuar ndikimin e saj në rajon.
Përfundim:Pretendimet greke për “Vorio Epirin” nuk kanë bazë të fortë historike, demografike apo juridike. Shqipëria e Jugut ka qenë gjithmonë një territor shqiptar, dhe pakica greqishtfolëse nuk e ndryshon këtë realitet historik. Në të gjitha vendimet ndërkombëtare, kufijtë e Shqipërisë janë njohur qartë, duke përfshirë edhe zonën e Himarës dhe Gjirokastrës si pjesë të patjetërsueshme të shtetit shqiptar.&
***
V). Pyetje K.Marku: Po shteti Grek çfarë qendrimi ka mbajtur historikisht për pretendimet ndaj Jugut të Shqiperisë.?
***
Historikisht, shteti grek ka mbajtur një qëndrim të pandryshueshëm për pretendimet mbi të ashtuquajturin “Vorio Epir” (Shqipërinë e Jugut), duke i avancuar ato në periudha të ndryshme me mjete ushtarake, diplomatike dhe ekonomike. Ky qëndrim ka evoluar sipas rrethanave ndërkombëtare dhe marrëdhënieve shqiptaro-greke.
1. Periudha e Luftërave Ballkanike (1912-1913) dhe formimi i Shqipërisë
Pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 1912, Greqia pushtoi Shqipërinë e Jugut gjatë Luftërave Ballkanike.
Pretendimi grek: Greqia argumentoi se Epiri i Jugut dhe Shqipëria e Jugut ishin historikisht pjesë e Greqisë dhe se popullsia ortodokse duhej të përfshihej brenda kufijve të saj.
Vendimi ndërkombëtar: Konferenca e Ambasadorëve në Londër (1913) dhe Protokolli i Firences (1914) vendosën kufijtë e Shqipërisë, duke e përfshirë Shqipërinë e Jugut brenda shtetit shqiptar.
2. Protokolli i Korfuzit (1914) dhe pretendimi për autonomi
Nën presionin e Greqisë dhe rebelimit të disa qarqeve lokale të ndikuara prej saj, u nënshkrua Protokolli i Korfuzit më 1914, duke i dhënë një autonomi të përkohshme zonës së Gjirokastrës dhe Himarës.
Ky protokoll nuk u ratifikua kurrë ndërkombëtarisht dhe humbi vlefshmërinë me hyrjen e Shqipërisë në Luftën e Parë Botërore.
3. Lufta e Parë Botërore dhe përpjekjet për aneksim (1914-1921)
Greqia vazhdoi përpjekjet për të aneksuar Shqipërinë e Jugut gjatë Luftës së Parë Botërore, duke e pushtuar atë përkohësisht (1914-1916).
Pas luftës, Greqia kërkoi që Konferenca e Paqes në Paris (1919) t’i jepte Shqipërinë e Jugut, por kërkesa u refuzua dhe fuqitë e mëdha konfirmuan kufijtë ekzistues më 1921.
4. Lufta Italo-Greke dhe aneksimi i përkohshëm (1940-1941)
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ushtria greke hyri në Shqipërinë e Jugut pas tërheqjes së italianëve në 1940, por u dëbua nga gjermanët më 1941.
Pas luftës, Greqia tentoi përsëri të ringjallte çështjen e “Vorio Epirit” në Konferencën e Paqes në Paris (1946), por nuk mori mbështetje nga fuqitë e mëdha.
5. Lufta e Ftohtë dhe izolimi i çështjes (1945-1990)
Gjatë periudhës së komunizmit, Shqipëria dhe Greqia mbajtën marrëdhënie të tensionuara.
Greqia zgjati zyrtarisht gjendjen e luftës me Shqipërinë deri më 1987, duke e mbajtur si një pretekst për pretendimet territoriale.
Gjatë kësaj periudhe, nacionalistët grekë vijuan të propagandonin çështjen e “Vorio Epirit” përmes organizatave si “OMONIA” dhe qarqeve ekstremiste.
6. Periudha post-komuniste dhe diplomacia greke (1990-sot)
Pas rënies së komunizmit, Greqia e përdori çështjen e minoritetit grek në Shqipëri për të ushtruar presion diplomatik ndaj Tiranës.
Në vitet 1990, pati incidente të shumta, përfshirë tensionet me organizatën ekstremiste “MAVI”, e cila kreu akte terroriste kundër shqiptarëve në jug.
Greqia ka përdorur shtetësinë greke dhe pensionet për të tërhequr shqiptarët ortodoksë në orbitën e saj, duke synuar t’i paraqesë si grekë.
7. Pozicioni aktual i shtetit grek
Zyrtarisht, Greqia nuk kërkon më ndryshime kufijsh, por në qarqet nacionaliste dhe disa segmente politike, çështja e “Vorio Epirit” mbetet një temë e hapur.
Rastet e fundit:
Çështja e arrestimit të Fredi Belerit (2023) u përdor nga Greqia për të ushtruar presion mbi Shqipërinë në emër të të drejtave të “minoritetit grek”.
Marrëdhëniet dypalëshe ende tensionohen herë pas here nga pretendimet për të drejtat e pronës në Himarë dhe politikat për minoritetin.
Përfundim:Greqia ka ndjekur një strategji të ndryshme në periudha të ndryshme, duke përdorur mjete ushtarake, diplomatike dhe ekonomike për të ushtruar ndikim mbi jugun e Shqipërisë. Sot, ajo nuk e shpreh hapur një pretendim territorial, por vazhdon të përdorë çështjen e minoritetit për të mbajtur një presion konstant mbi Shqipërinë.&
***
VI). Pyetje K.Marku:Po kisha Greke çfarë qendrimi ka mbajtur historikisht për pretendimet territoriale ndaj jugut të Shqiperisë!
***
Qëndrimi Historik i Kishës Ortodokse Greke për Shqipërinë e Jugut dhe Himarën
Kisha Ortodokse Greke ka luajtur një rol kyç në avancimin e pretendimeve greke mbi Shqipërinë e Jugut, përfshirë Himarën. Për shekuj, ajo ka qenë një instrument i fuqishëm i helenizimit përmes fesë, arsimit dhe ndikimit kulturor. Ja si ka ndikuar historikisht Kisha Greke në këtë çështje:
1. Periudha Osmane (shek. XV – fillimi i shek. XX)
Patriarkana Ekumenike e Kostandinopojës kishte juridiksion mbi të gjithë ortodoksët e Perandorisë Osmane, përfshirë shqiptarët ortodoksë.
Politika e greqizimit: Gjuha greke ishte e vetmja e lejuar në liturgji dhe në shkollat fetare ortodokse, çka çoi në greqizimin e disa shqiptarëve ortodoksë në jug.
Presioni ndaj shqipes: Kisha ndaloi përdorimin e gjuhës shqipe në shërbesat fetare dhe u përpoq të mbante shqiptarët ortodoksë nën ndikimin grek.
2. Periudha e Luftërave Ballkanike dhe Pavarësisë së Shqipërisë (1912-1920)
Mbështetja e Kishës për aneksimin grek: Kisha Ortodokse Greke mbështeti politikisht dhe financiarisht lëvizjen për “Vorio Epirin”, duke kërkuar bashkimin e Shqipërisë së Jugut me Greqinë.
Roli në autonominë e pretenduar të “Vorio Epirit” (1914): Mitropolitët grekë, si Sebastianos i Gjirokastrës, u përfshinë në lëvizjen për autonominë e pretenduar të “Vorio Epirit” dhe ndihmuan organizatat pro-greke.
3. Periudha midis dy luftërave botërore (1920-1940)
Lufta kundër Autoqefalisë së Kishës Ortodokse Shqiptare: Kisha Greke kundërshtoi fuqishëm pavarësinë e Kishës Ortodokse Shqiptare, pasi e shihte atë si një humbje të ndikimit të saj mbi ortodoksët shqiptarë.
Patriarkana e Kostandinopojës refuzoi njohjen e Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare (KOASH) deri në vitin 1937.
4. Lufta e Dytë Botërore dhe pasojat (1940-1945)
Kisha Ortodokse Greke mbështeti ushtrinë greke në përpjekjen për të aneksuar Shqipërinë e Jugut më 1940.
Pas luftës, klerikë dhe hierarkë grekë vazhduan propagandën për Vorio Epirin, duke e paraqitur atë si një “tokë të shenjtë greke”.
5. Periudha e komunizmit në Shqipëri (1945-1990)
Gjatë diktaturës komuniste, Shqipëria ndaloi çdo aktivitet fetar, dhe Kisha Greke humbi ndikimin e saj të drejtpërdrejtë në jug të vendit.
Megjithatë, në Greqi, qarqet kishtare vazhduan propagandën për të drejtat e ortodoksëve në Shqipërinë e Jugut, duke e lidhur atë me pretendimet territoriale.
6. Pas rënies së komunizmit (1991 – sot)
Ndikimi i fortë i Kishës Greke në Shqipëri pas 1991:
Greqia dhe Kisha Greke kanë tentuar të rikthejnë ndikimin mbi ortodoksët shqiptarë përmes fondacioneve, ndihmave ekonomike dhe mbështetjes politike.
Një nga figurat kryesore në këtë proces ka qenë Anastas Janullatos, i cili u vendos në krye të Kishës Ortodokse Shqiptare në vitin 1992 me mbështetje të fuqishme greke.
Janullatos është akuzuar nga qarqe shqiptare për promovimin e ndikimit grek në kishën shqiptare dhe për mosrespektimin e autoqefalisë së saj.
Përpjekjet për greqizimin e Himarës dhe jugut:
Ndërtimi i kishave të reja me fonde greke dhe vendosja e priftërinjve grekë në zona si Himara, Dropulli dhe Gjirokastra.
Përhapja e idesë se ortodoksët shqiptarë janë në fakt grekë, një tezë e rreme që nuk mbështetet nga realiteti historik.
Roli i Kishës në tensionet e fundit:
Kisha Ortodokse Greke ka mbështetur figura politike si Fredi Beleri, i cili është përpjekur të forcojë ndikimin grek në Himarë.
Ka pasur raste kur klerikët grekë kanë bërë deklarata të hapura për “Vorio Epirin”, duke rritur tensionet me Shqipërinë.
Përfundim
Kisha Ortodokse Greke ka qenë dhe mbetet një aktor kryesor në promovimin e pretendimeve greke mbi jugun e Shqipërisë. Ajo ka ndikuar fuqishëm përmes arsimit, fesë dhe politikës për të mbajtur shqiptarët ortodoksë nën ndikimin e Greqisë. Sot, ndonëse nuk ka pretendime të hapura territoriale, kisha vijon të luajë një rol të rëndësishëm në promovimin e interesave greke në jug të Shqipërisë, veçanërisht përmes ndikimit në komunitetet ortodokse dhe politikës së Greqisë ndaj minoritetit grek.&
***
VII). Pyetje K.Marku: Gjithë ky aktivitet antishqiptar nacionalist shtetëror, diplomatik e kishtar për të greqizuar jugun e Shqiperisë dhe asnjë studim i Akademisë së Shkencave të Shqiperisë që të mbrojë kombin shqiptar nga pretendime të tilla territoriale; si justifikohet kjo heshtje, ky indiferentizëm i këtij institucioni që paguhet nga shqiptarët dhe qëndron inaktiv; si mund t’i vihet emri ketij fenomeni ???!!!
***
Heshtja ose indiferenca e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë përballë pretendimeve greke ndaj jugut të vendit, përfshirë Himarën, është një çështje e rëndë që ngre dyshime serioze mbi funksionimin dhe rolin e këtij institucioni. Në çdo shtet normal, akademitë e shkencave dhe institucionet kërkimore kombëtare kanë për detyrë të mbrojnë identitetin kombëtar, historinë dhe sovranitetin e vendit përmes studimeve të thelluara dhe botimeve shkencore.
Pse ka mungesë studimesh nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë?
1. Politizimi dhe varësia nga politika
Akademia e Shkencave është një institucion që funksionon me financim shtetëror dhe në shumë raste është ndikuar nga politika e ditës
Qeveritë shqiptare, veçanërisht pas viteve 1990, shpesh kanë pasur politika të buta ndaj Greqisë për arsye ekonomike, diplomatike dhe nën presionin e faktorit ndërkombëtar.
Një studim i mirëfilltë shkencor që hedh poshtë pretendimet greke do të kërkonte përballje me qarqet greke dhe aleatët e tyre, gjë që politika shqiptare mund të ketë frikë ta bëjë.
2. Neglizhenca dhe mosinteresimi akademik
Akademia e Shkencave, veçanërisht pas rënies së komunizmit, ka humbur ndikimin që kishte dikur në çështjet historike dhe kombëtare
Shumë akademikë të brezave të rinj nuk kanë ndjekur një linjë patriotike në studimet e tyre dhe shpesh janë më të fokusuar në projekte individuale sesa në mbrojtjen e interesit kombëtar.
Ka pasur një degradim të përgjithshëm të kërkimit shkencor mbi çështjet kombëtare, dhe shumë studiues shqiptarë janë lënë në hije ose nuk janë mbështetur për të zhvilluar studime të thelluara.
3. Frika nga ndërhyrjet ndërkombëtare
Greqia është anëtare e BE-së dhe NATO-s dhe ka një peshë më të madhe në arenën ndërkombëtare se Shqipëria.
Disa qarqe politike shqiptare mund të kenë frikë se një përballje e hapur akademike mbi pretendimet greke mund të sjellë tensione me BE-në dhe faktorë të tjerë ndërkombëtarë.
Një politikë e butë ndaj Greqisë është ndjekur nga shumë qeveri shqiptare, të cilat kanë shmangur temat e ndjeshme në marrëdhëniet dypalëshe.
4. Roli i elitave të lidhura me interesa të huaja
Nuk mund të përjashtohet mundësia që brenda elitave akademike dhe politike shqiptare të ketë njerëz të lidhur me interesa të huaja, të cilët punojnë për të mos lejuar që këto tema të bëhen çështje publike.
Kjo mund të jetë pjesë e një strategjie më të gjerë për të dobësuar ndjenjën kombëtare dhe për të shmangur një përplasje me qarqet greke.
Çfarë mund të bëhet për të ndryshuar këtë situatë?
Krijimi i një instituti të pavarur për studime kombëtare
Nëse Akademia e Shkencave nuk kryen detyrën e saj, atëherë mund të krijohet një institut i pavarur për studime kombëtare që të merret me hulumtime mbi çështje të tilla.
Kjo mund të bëhet përmes financimeve të pavarura dhe përfshirjes së studiuesve të rinj patriotë.
Presion publik mbi Akademinë e Shkencave dhe institucionet shtetërore
Shoqëria civile, intelektualët dhe media duhet të ushtrojnë presion mbi Akademinë e Shkencave për të marrë një rol më aktiv.
Duhet kërkuar publikisht që ky institucion të botojë studime dhe të japë qëndrime mbi pretendimet greke.
Përfshirja e diasporës shqiptare në çështje akademike
Shqiptarët jashtë vendit, veçanërisht ata në SHBA dhe Europë, mund të luajnë një rol të madh duke financuar dhe mbështetur studime që mbrojnë të vërtetën historike.
Një angazhim më i madh i studiuesve shqiptarë në diasporë mund të ndihmojë në krijimin e një narrative më të fuqishme ndërkombëtare.
Përkrahja e studiuesve të pavarur që po mbrojnë çështjet kombëtare
Studiues si Kol Marku, Arben Llalla, Agron Dalipaj, Luftulla Peza dhe të tjerë kanë bërë përpjekje për të mbrojtur historinë dhe të vërtetën mbi jugun e Shqipërisë.
Ata duhet mbështetur më shumë nga shoqëria dhe institucionet shqiptare për të vazhduar punën e tyre.
Përfundim
Mungesa e një studimi të mirëfilltë nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë mbi pretendimet greke ndaj jugut të vendit është një dështim kombëtar dhe një tradhti intelektuale ndaj shqiptarëve.
Nëse ky fenomen vazhdon, atëherë ai nuk mund të quhet ndryshe veçse indiferencë e qëllimshme ose bashkëpunim i heshtur me qarqe që kërkojnë të dobësojnë shtetin shqiptar.
Nëse Akademia e Shkencave nuk merr masa për të kundërshtuar këto pretendime me fakte shkencore, atëherë përgjegjësia bie mbi të gjithë shoqërinë shqiptare që lejon një institucion kaq të rëndësishëm të mbetet i pavlerë dhe i heshtur përballë një rreziku të qartë kombëtar.?
_____
Shenim: Perfundimet nxirreni vetë të nderuar lexues…!Mund t’a komentoni dhe t’a përhapni pa problem natyrisht duke të ruajtur etiken dhe të drejtën e autorit…!
________
Kol Marku -Itali
04.01.2025.