Shkruan: Prof.Dr.Abdulla Mehmeti
Shpalime historie
Tregojuni studiuesve serbomëdhenj se, emra të qyteteve, fushave dhe maleve nga rrënja e fjalës Kass – Kodër ekzistojnë në gjithë hapësirën e Gadishullit Ilirik, së paku nga shek. V p.e.s., jo nga përralla e zogut të zi, sipas tyre, dhe as nga lufta e Fushë Kosovës, e shek. XIV të erës sonë!
EMRI I LASHTË I QYTETIT KASSOPE DHE I MALIT NGA RRËNJA E NJËJTË E FJALËS “KASS”, SIKURSE E EMRIT KASSOVË – KOSOVË* – EMRI I SHTETIT TË SOTËM
Kassope ose Cassope (greqishtja e vjetër*-gjuha pellazge-ilire): Κασσώπη – Kassōpē, gjithashtu Κασσωπία – Kassōpia dhe Κασσιόπη – Kassiopē ishte një qytet i lashtë pellazg-ilir në Epir.
Kassope zë një vend të mrekullueshëm në një rrafshnaltë me pamje nga deti, Gjiri i Ambrakisë dhe tokat pjellore në jug, me shpatet e malit Zalongo* (Kamaria, Çamëria) në veri.
Konsiderohet si një nga shembujt më të mirë të mbetur të një qyteti të ndërtuar mbi një rrjet rrugësh drejtvizore të një plani Hipodamian në Greqinë e sotme (Epir).
Vendbanimet e para në sit janë nga paleoliti. Megjithatë qyteti i Kassope mendohet se u themelua në mesin e shekullit të IV para erës sonë, si kryeqyteti i Kassopaeanëve, një nën-fis i Thesprotianëve. I përkiste Lidhjes Etoliane të qyteteve shtete të lashta. Cassope ose Cassopia përmendet në luftën e zhvilluar nga Kasandri kundër Alketit II të Epirit, në vitin 312 para erës sonë. Qyteti lulëzoi në shekullin III p.e.s., kur u ndërtuan ndërtesa të mëdha publike. Kassope gjithashtu preu monedhat e veta.
Qyteti u shkatërrua nga ushtria romake në vitet 168-167 p.e.s. Kassope u braktis në vitin 31 p.e.s. kur banorët e mbetur u zhvendosën në qytetin Nikopol, në kryeqyteti i ri atëkohë i rajonit në Epir.
Rrënojat e qytetit antik Kassope u vizituan dhe u hulumtuan nga William Martin Leake në fillim të shekullit të 19-të. Gërmime të gjera u kryen nga një ekip arkeologësh grekë nën drejtimin e Sotiris Dakaris, në 1952 dhe 1955, dhe në vitet 1977-1983 nga një ekip nga Universiteti i Janinës së bashku me Institutin Arkeologjik Gjerman, të bashkëdrejtuar nga Dakaris, Wolfram Hoepfner, Konstantina Gravani dhe Ernst-Ludwig Schwandner. Mbetjet e dukshme përfshijnë mure ciklopike, një agora, një teatër, ndërtesa qytetare dhe shtëpi private.
* Këtë tezë e vërteton prania e emrit Kosovë në dy katundet e lashtë me emrin Kosovë, në zonën e thellë malore të Përmetit në pjesën më jugore të Shqipërisë së sotme, që nuk kanë asnjë lidhje gjeografike me Kosovën e Dardanisë, por ndodhen afër këtyre vendbanimeve antike në Epir dhe Thesali, me emrat e shtrembëruar Kassope, Kissavos, Kassiopi, Kavos etj.
(29 mars 2023)