I nderuar Fitim Çaushi. Faleminderit per përgjigjen tuaj mjaft të gjatë të datës 24 mars 2024 për të më bindur mua se pse e keni shumëzuar me zero veprimtarinë atdhetare të Faik Konicës, të cilën e filloni si më poshtë:
“I nderuar Dilaver. Së pari nuk jam unë, që e kam “shumëzuar me zero” krijimtarinë e Faik Konicës, kanë qenë studiuesit e letërsisë shqipe dhe profesorët e mëdhenj në periudhën e socializmit, ata që e gjykuan atë pak krijimtari të tij, në minimum, në raport me punën e tij të dëmshme. Për këtë ju jini i bindur. Ne nuk mund të jemi më të mirë nga ata intelektualë korifej, që të bëjmë rishikimin e punës së tyre për rivlerësimin e Konicës. Së dyti, krijimet e Konicës, për të cilat shkruani ju, janë pas periudhës që ne prezantuam në dy shkrimet e para, kohë në të cilën Konica nuk ka shkruar asnjë gjë, përveç revistës “Albania”….”
Unë u bëra ju, i nderuar Fitim, një vërejtje dashamirëse që të mos e shumëzonit me zero veprimtarinë patriotike të Faik Konicës, duke u bazuar si në veprën seri të tij, në tre vëllime, botuar në vitin 2001 nga sh.b. “Dudaj”, por veçanërisht në gjithçka që ka shkruar e ka thënë veçanërisht eruditi shqiptar, i ngjashëm si Faiku, shqiptari dhe intelektuali i madh shqiptar Fan Stilian Noli. Noli, i cili, jo vetëm që ka qenë bashkohës me Faik Konicën, por edhe e ka mbrojtur Faikun edhe në Paramentin e Shqipërisë, oratoria e të cilit nuk ishteështë fjalë e zakonshme, qoftë për nga idetë që kumton dhe mënyrën e shprehjes, ashtu edhe nga thurrja origjinale, shkalla e lartë e ekspresivitetit dhe veçoritë stiliko-gjuhësore në mbrojtje të veprimtarisë patriotike të Konicës, duke qëndruar mbi “ata intelektualët korifej. . . studiuesit e letërsisë shqipe dhe profesorët e mëdhenj në periudhën e socializmit.”, që ju m’i keni vënë barikadë që të mos guxoj ta përsëris vërejtjen që u kam bërë për atë fyerje që i keni bërë veprimtarisë letrare, publiçistike dhe patriotike të Faik Konicës.
Dhe, që të mos zgjatem, po u po u përgjigjem me mbrojtjen që i bën Faikut Fan Noli, në Asamblenë Kombëtare të Shqipërisë në janar 1923, botuar në gazetën “Shqiptari i Amerikës” 20 janar 1923, e titulluar “Në mbrojtje të Faik Konicës”, të cilën e gjeni edhe në vëllimin VI të veprave seri të Fan Nolit, f.127-129, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Tiranë 1996:
“Zoti keytar! Nga fjalët e të nderçmit deputet t’Elbasanit z.Mehdi Frashëri merret vesh sikur Parlamenti u bë gjykatore për të dënuar Faik Konicën. Parlamenti po t’adaptoi këtë pikëpamje, duhet të marri tri gjëra parasysh.
E para: A është kompetent Parlamenti për të gjykuar Faikun? Thom vetëm Faikun, se ky emër është aq i njohur midis nesh e popullit, sa të dihet për cilin bëhet fjalë. Nga pikëpamja legale, Parlamenti nuk është një gjykatore; sa për pikëpamjen morale, duke marrë në sy që Faiku ka kritikuar ashpër guvernën dhe partinë e shumicës, gjykimi juaj do të ishte një parodi e drejtësisë, se do të ishit dhe akuzatorë dhe gjykatës, edhe davaxhinj dhe kadinj. Këtë e dini fort mirë që s’e merr kalemi, dhe nga ana ime nuk dëshironj që Parlamenti ynë të bëhet qesharak pa punë. Dhe duke mos qenë kjo gjykatore, as kompetente, as e paanshme, nuk shoh nevojën të përgjigjem si ndonjë i akuzuar n’istidakun e deputetit t’Elbasanit.
E dyta: Faiku është Kryetar i Vatrës, i zgjedhur lirisht prej anëtarëve të saj, nuk është Sultan i Vatrës. Duke dënuar, pra, Faikun, kini për të dënuar edhe Vatrën dhe anëtarët e saj që e kanë zgjedhur për kryetar. Edhe e dini që të gjithë, sa shërbime të çmuara i ka bërë çështjes Vatra. Nuk do t’jua nëmëroj të gjitha; arrin t’ju kujtonj vetëm dy: Pas dëshmimit të Venizellosit vetë, Vatra ia ndryshoi faqen Toskërisë, duke i futur shqiptarët orthodoksë në vathën patriotike. Guverna jonë mezi mblodhi me pahir një hua të brëndshme prej 700.000 fr.ar më 1922, pasi u zgjidh çështja e kufirit, ku Vatra i mblodhi Guvernës me një fjalë vetëm një hua prej një milionë fr.ar.më 1920, kur puna e Shqipërisë ishte edhe në rrezik.
E treta: Cili është Faiku që gatitemi të dënoni? Deputeti i Elbasanit ju tha që kombi i detyron Ismail Qemalit një monument. Jemi fare me një mendje, po unë shtoj që kombi i detyron Faikut një monument edhe ca më tepër. Isamil Qemali për një vepër, për një gjest, për ngritjen e flamurit në Vlorë, Faikut për disa vepra, për disa gjeste që i kanë kushtuar tërë jetën. Faiku është kryelëronjësi i gjuhës sonë, është zbulonjësi i flamurit tonë të harruar, është kryekalorësi i lirisë dhe indipendencës kombëtare, dhe ne të gjithë s’jemi veç dishepuj të tij. Historia e paanshme s’mund ta harrojë këtë gjë, as munt të mohonjë që Faiku i ka falur çështjes tërë rininë e tërë mendjen këtu e njëzet e shtatë vjet me radhë pa reshtur. Dhe ku e gjeti Faiku inspiratën për këtë luftë të gjatë e të rëndë me shpresë kudër shpresës, kur Shqipërinë s’e deshnë as Shqiptarët vetë dhe ca më pak të huajt? Ku gjetkë, veç në shpirtin e tij, ku mbretëronte si një farë perëndie ideale stoik i detyrës, ku gjetkë veç në temperamentin e tij prej idealisti të ashpër e të fort që refuzon të bëjë kompromise me njerëzit e ditës dhe me faktet e pamëshirtë! Faiku ka punuar dhe ka atë fuqi prej shpirtit që e përshkruan aq bukur Shekspiri në tragjedinë e Jul Qezarit: