Shkruan:Prof.Dr. Abdulla Mehmeti
Zonja jonë e dashur Palaeologus, e njohur ndryshe si Princesha Sofia (1448, More – 1503, Moskë) Një rol të tillë kanë luajtur edhe gra të tjera të fuqishme me prejardhje arabo-shqiptare, si princeshat e Wallachisë dhe Moldavisë (ish Besia-Besara bien), Elena G xhika, Princesha Fevzije Fuad e Egjiptit, më vonë Mbretëresha e Iranit, nga familja mbreterore e dinastise Mehmed Ali Pasha te Egjiptit, me prejardhje shqiptare nga Kavala etj* *Me kete rast vlen te theksohet se tre shekuj me vone nje tjeter personalitet me prejardhje shqiptare nga nje familje nga Korfuzi, Jani Kapadistrias (Ioan nis Kapodistrias), 1809 në shërbim të Aleksandrit Unë. shkelur nga Rusia. Misioni i tij i parë i madh, në nëntor 1813, ishte si ambasador jozyrtar rus në Zvicër, me detyrën për të ndihmuar vendin të çlirohej nga sundimi francez i imponuar nga Napoleoni. Ai u ngrit për unitetin, pavarësinë dhe neutralitetin e Zvicrës të garantuar formalisht nga fuqitë e mëdha dhe e siguroi atë dhe mori pjesë aktive në hartimin e një Kushtetute të re Federale për 19 kantonet me statute personale, di e shtete të Sui Tzerland ishin. Në vitet 1816-1822 ishte ministër i punëve të jashtme të Rusisë, ndërsa pas kryengritjes arvanitase dhe pavarësisë së Greqisë në vitet 1822-1831 drejtoi fillimisht si kryeministër dhe më pas si kryetar i parë i shtetit grek të Greqisë. Këto fakte janë të rëndësishme që shqiptarët t’i dinë, duke pasur parasysh ndikimet e mëvonshme të Aleancës së shteteve ortodokse, Rusisë dhe Greqisë dhe shteteve të tjera satelite të tyre mbi fatin e popullit shqiptar gjatë dy shekujve të fundit. Zonja Palaeologus, e njohur gjithashtu si Princesha Sophia, lindi c. 1448 birit të At Tomas Palaeologut të Kostandinopojës, Despotit të Moresë (1409-1465), dhe nënës së Katarina Zaharisë, një fisnike e Korfuzit (1411-1462). Gruaja ose princesha jonë e dashur Sophia ndërroi jetë më 7 prill 1503 në Moskë për arsye të panjohura dhe në rrethana të panjohura. Ajo u martua më 12 nëntor 1472 në Moskë Johann Wasily of Rusi (Ivan III Vasilyevich, 1440-1505).
Kjo ishte një martesë e imponuar nga Papa i Romës jashtë interesave strategjike fetare pas dy tentativave të dështuara më parë për ta martuar Zonjën tonë me personalitete të tjera. Zoe lindi në një familje princash të njohur me tradita fetare ortodokse, por më vonë u konvertua në besimin e krishterë katolik duke u rritur në gjykatën e papës, i cili kujdesej për familjen e saj të mbetur, që mbretërimin nuk e pranoi.. të Perandorisë Osmane. Në vitin 1460 Morea u mor me forcë nga ushtritë e Perandorisë Osmane nën udhëheqjen e Sulltan Mehmedit II Pushtuesit. Sipas traditave fetare, ceremonia e martesës së të dashurës sonë Znj. Palaeologus u zhvillua më 1 prill. Qershor 1472 u zhvillua në katedralen e Shën Pjetrit në Moskë, ku gjoja nuk ishte i pranishëm Princi i Madh Ivan III, por përfaqësuesi i tij ishte. Të ftuar në ceremoni ishin Clarice Orsini, gruaja e majorit Lorenzo, sundimtar i Firences dhe mbretëresha Katerina e Bosnjës. Si dhallë, Virgjëreshës (tani Princeshës Sofia) iu dhanë 6,000 dukatë. **Nga kjo martesë, virgjëresha lind 15 fëmijë.
*Deri në vitin 1547 Rusia nuk njihej nën këtë emër por si Principatë e Moskës dhe më vonë mori këtë emër (Rusia-e Rusisë-Rascisë) pas emrit të mëparshëm të shtetit Rusi dhe Kiev, që kështu ishte nën ndikimin e zakoneve fetare e kishte emrin dardania (shih edhe krahinën e vjetër me atë emër midis Kaukazit të Madh dhe Detit të Zi: Rusi – Rascia-Rachia në jug të Kaukazit, ku në atë kohë autoriteti fetar dhe predikimet e Shën Hieronymusit, Shën Niketa Dardani dhe Shën Kostandini i Madh, predikonin shëmtuar sipas Biblës Besiane, në dialektin e fiset pellazgo-ilire të Thrakës, të folura dhe të kuptuara nga shumica e vendasve përreth detit të zi, në Anadoll, zonat poshtë Kaukazit, si në gjithë gadishullin Ilirik.
· ·